Hayvancılık
İlçe ekonomisinde hem tarım hem de hayvancılık oldukça önemlidir. Tarım ve hayvancılık birbirini destekler niteliktedir. İlçede toprak yapısı dördüncü jeolojik zamanda son şeklini almıştır. Arazinin %14 ünü tarım alanları, %41 inin orman %23 ünü çayır-mera ve %22 sini kullanılmayan alanlar oluşturur.
Devrez çayı ve devrezi besleyen diğer çayların geçtiği vadilerde “sulu tarım” yapılır. Sulu tarım alanları toplam arazinin %38 inin oluşturur. İlçede geleneksel tarım yöntemleri uygulanır. Buğday, arpa, çeltik, şeker pancarı, patates, hayvancılığı destekleyen yem bitkiler, domates, biberi lahana gibi sebze ve elma, armut, şeftali, erik, ayva, kayısı, kiraz, badem, ceviz, vişne gibi meyveler yetiştirilir.
İlçede seracılık 1998 yılının ikinci yarısında Ilgaz Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın kredilendirme önderliğinde 4080 m karelik alanı kaplayan 15 adet seranın kurulmasıyla başlamış daha sonra bu alan 5700 metrekareye çıkarılmıştır. Kurulan seraların %50 sinde güz dönemi “marul” üretimi yapılmakta olup çiftçi ile İlçe Tarım Müdürlüğü’nün işbirliği yapması sonucu olumlu ilerlemeler kaydedilmiştir.
Nüfus
1896 yılı verilerine göre ilçe nüfuzu 16.466 kişi idi. Bu değer 1935 yılında 20.619, 1997 de 24.627, 2000 yılında ise 38.723 e çıkmıştır. 2000 yılı verilerine göre kilometrekareye 47 kişi düşer. İlçenin son yıllarda başta Ankara ve İstanbul olmak üzere büyük şehirler göç vermesinin sebebi eğitim, sağlık hizmetleri ve ekonomik açıdan Çankırı ve Ankara’nın etki sahası içinde kalmasıdır. İlçe nüfusunun %12.9'u çalışan nüfustur bu çalışan nüfusun %74.4'ü hizmet sektöründe %12.2'si tarımda %6.4'ü sanayi sektöründe çalışmaktadır.
2000 yılı verilerine göre ilçe merkezinde oturan nüfus 20.241 dir. ve bu değerin toplam nüfusa oranı %52'dir.
2021 rakamlarıyla toplam nüfusu 13700 kişidir. Bu nüfusun ilçe Merkez nüfusu 7825 kişi olup köy nüfusu ise 5875 kişidir.
Yerleşim
Ilgaz Dağları'nın güney eteklerinde kurulan ilçede toplu yerleşme özellikleri görülür. En eski mahallesi Karataş Mahallesi'dir. Toplam 3.020 konut vardır. Bu konutların %87'si mesken %9.5'i ticaret hane %3'ü ise sosyal amaçlı konutlardır. İlçe merkezinde ilk yerleşmeler Devrez Çayı vadisinde kurulmuş; ancak daha sonra Ilgaz Dağı yamaçlarına doğru genişlemiştir. Yeni konut alanlarının açılması ve yeni konutların yapılması ilçeye modern bir görünüm kazandırmıştır. Eski tip konutlar, ahşap, kerpiç ve taştan yapılmış; yeni tip konutlar ise betonarmedir.
Ormancılık
İlçe arazisinin %41 ormanlarla kaplıdır. Ilgaz Dağlarında 1000-2000 metre arası sarıçam, karaçam ve göknar ağaçlarıyla kaplı iken, Köroğlu Dağları'nda seyrek çamlıklar ve meşelikler yer alır. Bu orman varlığı ilçede keresteciliğin gelişimini sağlamıştır. İlçenin kuzeyindeki Ilgaz Dağları ve güneyindeki Köroğlu Dağları'ndan sağlanan orman ürünleri küçük ve orta ölçekli atölyelerde işlenmektedir.
Sanayi
İlçe arazisinin %41'inin ormanlarla kaplı olması keresteciliğin gelişimini sağlamıştır. Sanayileşme için gerekli alt yapı hazırlanmaktadır. Bu amaçla ilçe sınırları içinden geçen E-80 karayolu kenarında Eski Önügn bölgesinde Organize Sanayi'nin yapımına başlanmıştır.
Ilgaz’da sanayi tesisleri, gıda ve tuğla alanlarında üretim yapmaktadır. Tuğla fabrikası, tuz fabrikası, 2 Adet un fabrikası ve orman ürünlerini işleyen atölyeler ilçe ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Çalışan nüfusun %6.4’ü sanayi sektöründedir.
İlçede kırsal kesimin ihtiyaçlarına yönelik, temel gıda, giyecek ve beyaz eşya satışı yapan ticarethaneler çoğunluktadır. Üstlendiği yönetim fonksiyonu ve nüfus potansiyeli sayesinde çevresi önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir. İlçe sınırları içinden geçen karayolları üzerinde büyük petrol ve dinlenme tesisleri vardır. En önemli tesisler Devlet karayolu üzerindedir.
Coğrafyası
Ilgaz ilçesi iklimi kuzeyindeki Karadeniz iklimi ve güneyindeki karasal iklim bölgeleri arasında geçiş iklimi karakteri gösterir, yani her iki iklimi de özelliklerini taşımakla beraber, sıcaklık dağılışı açısından karasal iklim; yağış özellikleri açısından ise Karadeniz iklimine benzer. Yıllık ortalama sıcaklık 10 derecedir. İlçede hakim rüzgar yönü devrez oluğu uzantısına uygun olarak kuzeydoğu-güneybatıdır. Ortalama Nisbi nem %68'dir. Yıllık yağış miktarı 474 mm'dir. Yağışlar kış mevsiminde kar, ilkbahar ve sonbaharda ise yağmur şeklindedir.
İklimin geçiş özelliği taşıması bitki örtüsünü de etkilemiştir. Burada gür ve sık ormanlar yanında insan tahribatı sonucu oluşmuş “Antropojen Stepler” görmek mümkündür. Ilgaz Dağları'nın 1000-2000 m arası sarı çam, kara çam ve göknar ağaçları ile kaplıdır. 2000 m’den yüksek olan yerlerde ise soğuğa dayanıklı bitki türleri vardır. Devrez Çayı vadisinde sulanabilir alanlarda kavak, elma ve söğüt ağaçları önemli bir yer tutar.
İlçemiz, Merkez İlçenin 50 km. kuzeyinde Ilgaz Dağları’nın güneyinde, Çankırı Kastamonu ile Gerede-Samsun Devlet Karayolları kavşağına 3 km. mesafede bulunmaktadır. İlçemizi merkeze alırsak kuzeyde Kastamonu Araç ilçesi, doğuda Kastamonu Tosya ilçesi, batıda Kurşunlu ilçesi, güneyde ise Çankırı Merkez ile çevrilidir.
İlçemize bağlı 75 köy vardır. Deniz seviyesinden yüksekliği 950 m. olup yüzölçümü 784 kilometrekaredir.
Toprak ürünleri bakımından zengindir. Hububattan buğday, arpa, mısır darı, pirinç; sebzelerden patates, soğan, fasulye ve meyve yetişir.
Yer Şekilleri
İlçe kuzeyden Ilgaz Dağları Güneyden Köroğlu Dağları ile çevrilidir. Devrez Çayı tabanlı vadisi üzerinde kurulan ilçe merkezi 960 m. yüksekliktedir. Ilgaz Dağlarının ilçe sınırları içinde kalan kesiminin ortalama yükseltisi 2000 metredir. Batı Karadeniz bölümünün kıyıdan itibaren 2. dağ sırasını oluşturan Ilgaz dağlarının en yüksek yeri ise 2587 metreye ulaşan Büyük Hacet Tepesi’dir. Bu dağlar ülkemizin kuzeyinde Karadeniz’e paralel olarak uzanan Kuzey Anadolu kıvrım dağlarının bir parçasıdır. İlçe sınırlarından geçerek Kızılırmak nehrine 161 km. uzunluğundaki Devrez Çayı kaynağının Köroğlu dağlarından alır. Düzensiz bir rejime sahiptir. Devrez’in kolları olan bucura çayı, bozan çayı ve gök çayı ilçenin diğer akar sularıdır.
İlçenin ekonomisi pirinç, kereste, tiftik, yağ, peynir, ham deri ve elma ticaretine dayanır.
Ilgaz Dağının Özellikleri
Ilgaz Dağları, Batı Karadeniz Bölgesi’nde bulunan sıradağlardır. Kuzeyinde Araç, Gökırmak, güneyde Ulusu-Devrez Çayı oluklarıyla çevrilmiştir. Ilgaz Dağları Filyos Irmağı’na dökülen Soğanlı Çayı’nın Boyalı Pazar’da meydana getirdiği dirsek yakınından başlayarak, doğuda Kızılırmak’ın kazdığı vadiye kadar devam eder. Batı-güneybatı ile doğu-kuzeydoğu yönünde kesintisiz olarak devam eder. Ilgaz Dağları’nın uzunluğu 140 ile 150 km olup genişliği 30 ile 40 km kadardır. Ilgaz Dağı’nın en yüksek doruğu Kastamonu’nun 30 km kadar güneyindeki Büyük Hacettepe’sidir (2587 m). Diğer yüksek tepesi ise orta bölümde olup, 2530 m yüksekliğindeki Çatal Ilgaz Tepesi’dir. Çok daha dik olan güney yamaçları Kuzey Anadolu fay sistemi ile boydan boya kesilen Ilgaz Dağları, kuzey ve güneydeki tektonik kökenli tersiyer havzalarını ayırır. Jeolojik yapısı karmaşıktır.
Dağın güney yamaçları meşeliklerle kaplıdır. Kuzey yamaçlarının yüksek kısımlarında ise nem serinden hoşlanan kayın ağaçları, daha aşağılarda ise boyları 30-40 m’ye ulaşan ladin ve köknar ağaçları çoğunluktadır.
Ilgaz Dağları’nın yıl boyu akışlı suları ve zengin bitki örtüsünün oluşturduğu şartlar, aşırı avlanmaya rağmen nesillerini devam ettiren geyik, karaca, ayı, yaban domuzu, kurt, tilki, tavşan, keklik gibi yabani hayvanlara uygun yaşama ortamı oluşturmaktadır.
Yılın altı ayında karlarla kaplı olan Ilgaz Dağları, kış sporları imkanlarına da sahiptir. Ilgaz Dağı, kış sporları ve turizmi bakımından son dönemlerde önemini artmıştır. Yapılan tesisler ve oteller bunu sağlamıştır. Bu otellerden biri olan Ilgaz Doruk Otel’in de konaklama imkanlarıyla birlikte kayakçılar için mekanik tesisler ve pistler mevcuttur. Ilgaz dağı Doruk Mevkii’nin güney ve kuzey yamaçlarında yer alan ve birbirlerine çok yakın olan tesisler, Milli Park sınırları içerisinde kalmakta ve iki ilin insanlarının yanı sıra, başta Ankara olmak üzere çevre illerden gelenlere hizmet vermektedir.